Autoridade protesaun civil (APC) fo formasaun konaba sensivel ba jéneru no aproximasaun ba direitu humano iha ambitu mudansa klimatiku no redusaun risku dezastre naturais iha Timor lest , formasaun ne’e hala’o durante loron tolu iha salaun autoridade protesaun sivil Beloi Viqueque,
Tuir komandante Autoridade protesaun civil (APC) Cerilo Soares Gomes hato’o ba jornalista Radio Povo Viqueque (RPV) iha nia knar fatin Quinta feira nee katak “ liu husi asina akordu liga ho atividade formasaun liuliu haforsa feto inpodera feto sira iha programa dezastre prontu nian,oinsá sira foti desizaun iha tempu mudansa klimatiku, no programa ne’e halao husi UN Womem liga liu ba feto vuneravel sira iha situasaun dezastre ruma tanba ne’e mak formasaun fo hanoin ba feto maluk sira ne’ebé kategoria ba vunerabel karik akontese dezastre ruma sira mos hatene ona saida mak sira atu halo “.
Nia agrumenta tan katak “ Formasaun ne’e importante tebes ba feto maluk sira depoisde rona aprende ida ne’e hanesan bukae ida sira bele utiliza iha situasaun saida de’it mak akontese, bainhira akontese dezastre naturais sira iha ona koñesementu basiku no saida mak sira atu halo,ita hatene katak feto vuneralvel tebes ba iha situasaun hanesan dezastre naturais kuandu mane laiha sorin sira mos iha momentu ne’e bele foti desizaun ruma tanba ne’e mak matéria sira importante tebes ba feto maluk sira hanesan koñesementu basiku ba sira liuliu ba sira ne’ebé mak nunka iha informasaun liga ba dezastre naturais nian iha area rurais alende sira utiliza ba sira nia an no sira mos ajuda ona komunidade ne’ebé mak seidauk iha konesementu ba formasaun ne’ebé mak sira hetan,ba kolega sira ne’ebé mak tuir formasaun ne’e aprende buat sira ne’e bele aplika fali iha sira nia hela fatin tuir tuir saida mak sira hetan .Formasaun ne’e fahe ona ba iha Munisípiu haat mak hanesan Dili,covalima, Ermera no Viqueque hanesan projetu pilotu ida, karik abanbainrua kontinuasaun sei halo planu ba nivel postu no suku sira no bele identifika area rural sira ne’ebé mak risku ba dezastre naturais no sei fahe formasaun iha ne’ebá “.
Iha fatin hanesan Franciana Campos voluntario hosi Cruz Vermelha Timor Leste (CVTL) Filial Viqueque hatoo katak “ sente kontente tanba bele aprende liutan konaba igualidade jéneru, jéneru, sexu no redusaun risku dezastre nian .apresia ho formasaun ne’e tanba dala barak akontese dezastre liuliu iha area rural sira atu asesu ba hospital mós araska tebes, labarik sira atu asesu ba edukasaun mos difisil liu tanba hela iha area rural,no ema balun hela liu iha area rural sira faltus liu iha komunikasaun oinsá sira bele hatene informasaun kona-ba saida mak risku no dezastre naturais, tanba husi formasaun ida ne’e hatutan mai ami no ami sei hatutan fali ba komunidade sira iha area rural “,
Entretanto segundu komandante Bonbeiros Gilberta Martins hatutan mos katak “ami sente kontente tebes tanba formasaun ne’ebé ami simu husi equipa APC Nasionál kona-ba risku dezastre nian haree liu ba feto vuneravel,sira hasoru situasaun hanesan dezastre naturais equipa nebe iha frente tenke halo atuasaun ba vitíma sira hodi evakua ba sentru evakusaun “ .
Formasaun ne’e fasilita husi APC Nasional no suporta husi UN Women no Cruz Vermelha Timor-Leste .
No husu nafatin ba komunidade sira ne’ebé hela iha mota ninin,foho lolon no ai hun bot sira atu kuidadu an nafatin tanba agora tempu udan no formasaun nee partisipa husi funsionariu apc, feto potensial no volunatriu CVTL.
Jornalista; Eugenia Alves