Ministeriuru da Saude liu husi Sentru Saude ossu fahe informasaun kona ba moras TBC no Dengue ba komunidade sira iha suku loi huno Tersa feira loron 12-12-2023 semana nee. Dengue nia sinal nebe mosu mak isin manas, ruin moras,matan tutun moras,no mosu kafuak iha isin lolon,inus ran no bele provoka ho sintina ran no lori ba hospital hodi halo teste ran no trantmentu.
Dr isaias reinaldi monteiru guterres dehan katak “tBC moras ida nebe kauza husi bacteria (mycobacterium tuberculosis) moras nee kutun ida mak ataka ba ita nia isin lolon liu husi anin no maneira ida nebe lalais atu kona ema seluk mak mear ka fanin la ho kuidade mak la taka ibun,ho liman,mascara,no lensu tanba ema nebe afeta ona moras tbc entaun hadaet nee liu husi kutun ,kuando ita tafui kaben tasak kutun bele hadaet ba ema seluk ida nee mak moras tbc ou kutun nee rasik. wanhira akontese iha familia uma laran sinais sintomas tbc mak hanesan mear liu seman rua,isin manas halo ita nia isin tun,loron sente malirin no kalan sente manas no kosar ho durasaun nebe kleur bele mear ho ran mak la halo tratamentu mak it abele akaba ita nia vida ,imediata tanba timor leste barak mak mate ba moras tuberkuloze.tuberkuloze iha tipu rua tuberkulozwe pulmonar mak ataka ba ita nia puklmaun ou aten bot no tubrekuloze extra pulmonar nee ataka sai husi ita aten bot bele ataka ba isin lolon, kulit,kotuk no ruin,tuberkuloze nee bele kura halo tratamentu durante fulan nee no hemu ai-moruk kada loron hahu tratamentu hoo fulan neen”.
Dr. Isaias Guterres mos haktuir liu tan dehan, “Prevensaun ba moras tuberkoloze nee rasik karik iha uma laran mak hetan moras nee labele toba hamutuk katak laos halo diskriminasaun ba nia maibe oinsa ita prevene husi moras tuberkuloze nee,no moras TBC kutun nee tauk liu mak fatin manas wanhira ita tafui kaben tasak iha uma laran, loke janela,atu anin fresku tama no loron matan tama hodi bele hamate kutun nee ,no prevensaun seluk atu moras tbc labele kona ita mak han ai han nebe nutritive no halo exersiu nebe adekuado ba ita nia isin”
Alende nee Cefe Sentru Saude Posto Ossu esla esperansa haktuir tan dehan,“ liu husi eventu nee komunidade sira nia antusiasmu interesantes tebes , formasaun no filmajen nebe fo sai bele hatene no akapta ona no bele aplika iha ita nia mris lor-loron nian”
Nune’e mos Cefe Suku Loihuno Filomeno Guterres hatoo tan katak “nudar sefe suku loi huno hakarak agradese ba ministeriu da saude no ba sentru saude ossu sefe sentru saude hamutuk ho nia profisionais saude sira hamutuk ho ami nia komunidade fahe netik matenek balun ligadu ho ita nia saude ,valor tebes no espera katak rona no halo tuir no pratika ba ita nia moris laran loron loron nian”
Actividade fahe informasaun ne’e hetan partsipasaun masimu husi komunidade hamutuk ho konsellu Suku Loihuno.
Jornalista; Eugenia Alves
